• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Wat is nu de naam van dat plekje?

8 oktober 2017 door Gerrit Bloothooft 4 Reacties

Door Karel Leenders

De Blaak op de topografische kaart van rond 1925.

In de zestiende eeuw was de rivier de Mark waar ze tussen Etten en Zevenbergen doorstroomde erg breed. Te breed, omdat door het bedijken van de gorzen de functie van dit water veranderde van getijdengeul in die van regenrivier. Door die omschakeling trad er opslibbing op: er ontstond een vlak zanderig eilandje in de rivier, een plaat. In 1611 werd die voor het eerst in de archieven vermeld, 7½ hectare groot. Het jaar daarop werd het eilandje verkocht. Langzaam werd het groter en zo groeide het vast aan de Ettense oever. In 1677 heette die grond De Plaat. In 1827 mat het volgens het kadaster, dat deze plek ook nog steeds De Plaat noemde, ruim 40 hectare. De Mark, die hier in 1560 nog tot 450 meter breed was, had nu genoeg aan 22 meter.

Toen stichtten de Belgen hun eigen koninkrijk en lag het Nederlandse leger in Noord-Brabant te niksen. Niet helemaal: de militairen gingen gedetailleerde topografische kaarten maken. Onder leiding van de officieren G. Schuurman, J.L. von Motz en D.W.F. Pichot werd in 1837-1840 ook het noorden van Etten verkend. Toen ging er wat mis: De Plaat kreeg op deze kaart de naam Blaak. Van de kladkaart werd een nette kaart gemaakt, die werd in steen gegraveerd en zo verder. Nog op de nieuwste kaarten heet deze plek, die door het verleggen van de rivier nu aan de Zevenbergse oever vast zit, De Blaak. De ontwikkeling is te volgen op de kaarten in http://www.topotijdreis.nl/ (zoek op Zevenbergen).

J.B. van Loon heeft in zijn Water en waternamen in Noord-Brabants Zuidwesthoek uit 1965 heel wat ingewikkelde toeren uitgehaald om deze naam Blaak te verklaren, ondermeer door een verband met het acht kilometer westelijker gelegen Barlaque (1278: Berlake) te zoeken. Dat was dus een oefening voor niets. De naam Blaak komt in deze streken niet vaak voor, maar een nu verdwenen watertje in Moerdijk werd in 1611 op de kaart van het gebied van de latere Royale Polder toch als Creeke genaempt de Sevenberchsche blaecke aangeduid. Het toponiem Blaak betekent: het blinkende water. Bij zo’n kreekje moet dat betekenen dat daarin niet te veel planten groeiden.

Dit geval roept de vraag op wat de naam van die plek aan de Mark tussen Etten en Zevenbergen is. De oorspronkelijke naam is Plaat. Die naam behoort tot de Ettense binnenwereld. Notarissen zullen de naam nog lange tijd in hun acten hebben doorgegeven omdat zij de kadastrale omschrijving overnamen. Omdat de heren officieren die naam misschien niet goed verstonden of in hun geboorteplaats een Blaak kenden, werd er op alle militaire topografische kaarten Blaak van gemaakt. Die naam behoort tot de Ettense buitenwereld, de wereld waarop ze vanuit Etten geen grip hadden en die zijn eigen gangetje ging. Via  de waterstaatskaarten kwam de naam Blaak meer in gebruik. In de binnenwereld en in de buitenwereld hebben voor dezelfde plek dus twee namen naast elkaar bestaan.

Nu, na 180 jaar, denken we dat het plekje echt Blaak heet. Maar die naam is een ongelukje waar geen minister voor zal aftreden.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Naamkunde Tags: naamkunde, toponiemen

Lees Interacties

Reacties

  1. Klaas Jac. Eigenhuis zegt

    8 oktober 2017 om 13:35

    Aan de linker oever van de Mark mondt hierin uit, vlakbij de “Blaak”, de Laaksche Vaart. Zou deze naam ook nog een rol gespeeld kunnen hebben, temeer daar mnl laec, lake als waternaam een overtuigende etymologie heeft (blaak, vind ik, niet – mnl. blake, blaec betekent ‘gloed’. Waarom zou een Hollands/Brabants watertje “blinken”?, laat staan gloeien.? ).
    Laak klinkt natuurlijk als blaak, het rijmt ermee

    Klaas Jac. Eigenhuis

    Beantwoorden
  2. Maggy R zegt

    8 oktober 2017 om 15:36

    Blaak betekent niet alleen gloed, maar ook rook; ik vermoed dat een blaker een rokerig nachtlampje was al ben ikzelf geboren in de tijd van elektrische verlichting.
    http://www.engelfriet.net/Alie/Aad/blaak.htm is een erg aardig verhaal over de Blaak in Rotterdam. In veel plaatsen is de blaak naar mijn idee wel het oude bleekveld, maar vraag me ajb niet om bewijzen.

    Beantwoorden
  3. Klaas Jac. Eigenhuis zegt

    9 oktober 2017 om 12:45

    Leuk, “het verhaal van Aad” naast dat van Karel Leenders! In beide verhalen valt het woord (droogvallende) “plaat” en in beide verhalen verdwijnt er een omgevende strook water.
    Dat blaak een lange aa heeft en blak een korte, zou een “singuliere klankontwikkeling” kunnen zijn [vgl. Weijnen 1996: 55, 129 i.v. Miëver ‘Kneu’] maar het zou zelfs op een klankwettige verhouding korte a : lange a in de/een substraattaal kunnen teruggaan; in dat geval zijn de betrokken woorden zeer oud.

    Ik vraag me wel eens af of bladstil een verbastering is van blakstil.

    Ha Maggy, je zit goed met je blaak ‘bleekveld’ : Philippa &al.
    2003/4: 325 noemen het een Noordzee-germaanse variant van bleek 2.

    Klaas Jac. Eigenhuis

    Beantwoorden
    • Maggy R zegt

      12 oktober 2017 om 17:26

      Ah bedankt, altijd prettig als Philippa me gelijk geeft.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De wenschen

Naauwlijks vraagt hy geld en goed,
Of hy zwemt in overvloed.
Straks begeert hy vrouwenmin:
Hy verzadigt zich daar in.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

In de juniavond was het dorp leeg,
uilen zoefden over,
iedere rieten pyramide zweeg.
 

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

14 juni 2025

➔ Lees meer
14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1834 Jan ten Brink
sterfdag
2020 Hans Ekkel
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d