Soms kan een taalverschijnsel ineens in je bewustzijn doordringen. Het is er al lange tijd geweest, je moet het al vaker hebben gezien, maar je hebt er nooit aandacht aan besteed, tot er een tweet voorbijkomt die een wereld voor je opent. Dat gebeurde mij gisteren:
@Schellevis ga eerst maar eens over echt belangrijke dingen schrijven!!1!— Huub Bellemakers (@HuubBellemakers) 23 februari 2016
Het gaat natuurlijk om die !!1!. Ik had het verschijnsel de weken ervoor al vaker gezien, en ook al wel begrepen wat het betekende:
U zond in… https://t.co/CCoDSjIKSP via @TPOnl AGE SHAMING!!11!1! *in my safe space* (op de wijs van In the Ghetto)— Annabel Nanninga (@ANanninga) 15 februari 2016
Hoe je zoiets zonder uitleg begrijpt is op zich een raadsel; het vereist een soort kennis van de aggressief-ironische cultuur die grote delen van de sociale media kenmerkt. Wie heel boos is, typt graag heel veel uitroeptekens achter elkaar!!!! Wie nóg bozer is verliest daarbij af en toe de beheersing, en laat de shift-toets los. In dat geval verschijnt er een 1, want die zit (op qwerty-toetsenborden) onder het uitroepteken.
Wie boze internetters wil persifleren, schrijft daarom expres zoiets als !!1!. En dat is wat veel mensen op het internet graag doen, andere mensen op het internet persifleren.
Affijn, dat bleek nog maar het begin.
Ik besloot eens wat navraag te doen naar het gebruik hiervan. Het is namelijk heel moeilijk om !!1! op te zoeken op het internet omdat (1) je niet precies weet welke combinatie van enen en uitroeptekens je moet intoetsen, en (!) leestekens door zoekmachines vaak genegeerd worden.
Ik stelde daarom de vraag op Twitter of mensen eerdere vindplaatsen kenden, en daarop brak er een enorm kabaal uit. Huub Bellemakers, de twitteraar die mijn ogen had geopend, betrok er namelijk allerlei andere mensen bij die met elkaar begonnen te redetwisten over hoe oud dit fenomeen was: zeker ouder dan Twitter, en waarschijnlijk van rond de eeuwwisseling, uit de wereld van IRC (internet relay chat, een van de voorlopers van Twitter als eeuwigdurende open babbelbox) en online games.
In het Engels, zoveel is in ieder geval zeker, was de grap al in 2003 bekend genoeg om opgenomen te worden in de Urban Dictionary. Een artikel op Know Your Meme doet daar verslag van, en meldt ook meteen een vervolgdraai die aan de grap wordt gegeven: dat je de 1 gaat uitschrijven:
!!!1ONE!!!
of zelfs
!!!!ELEVEN!!!
In het Nederlands komen deze varianten ook voor, ook trouwens in vertaling en ook soms in het Duits, meestal gespeld als !!!1EINZ.
@vtijms @fonolog Die @ThE_ED en ik zijn al terug aan het kijken tot halverwege jaren 90.. n00b!!1!!EINZONE!!!!1!— Bas Taart (@Bas_Taart) 23 februari 2016
Die vreemde spelling maakt de zoekterm meteen een stuk gemakkelijker te vinden.
Ondertussen had ik ook de wetenschap ingeschakeld. Gosse Bouma (Rijksuniversiteit Groningen) was zo vriendelijk wat zoekopdrachten voor met te doen in zijn ngram-tool, zodat ik hier iets kan onthullen over de relatieve populariteit van verschillende spellingen met één 1:
| 3606 | !!1! |
| 2097 | !!1!! |
| 1230 | !!!1! |
| 1171 | !!!1!! |
| 590 | !!1!!! |
| 446 | !!!1!!! |
| 373 | !!!!1!! |
| 316 | !!!!1! |
| 203 | !1! |
| 201 | !1!! |
| 191 | !!!!1!!! |
| 172 | !!1!!!! |
| 157 | !!!1!!!! |
| 152 | !!!!!1!! |
| 91 | !!!!!1!!! |
| 87 | !!!!!1! |
| 83 | !1!!! |
| 82 | !!!!1!!!! |
| 80 | ?!1! |
| 59 | !!1!!!!! |
| 58 | !!!!!!1!! |
| 49 | !!!1!!!!! |
| 41 | !!!!!!1! |
| 40 | ?!!1! |
De ! zit onder de 8. Voor het uitroepteken hoef je de hoofdlettertoets niet in te drukken, voor de 8 wel.
Voor arme azerty-gebruikers dan toch!
Zit ook in de hoek van PWND (en varianten), wat van oorsprong een mistypsel van OWNED was door toedoen van de toetsnabijheid van de O en de P, maar gaandeweg juist de 'correcte' spelling is geworden.
Zou je dit wel een "taalverschijnsel" noemen? Het blijft toch beperkt tot geschreven taal, of beter nog, iets "interpunctueels'. Het doet ook denken aan schrijfwijzen als "W8" voor "wacht". Die spelling is dan wel anders, verhipt als het ware, maar het gaat om hetzelfde woord, dezelfde inhoud, etc.
De inhoud is wel anders dacht ik. Het gaat er juist om dat je met die spelling een extra betekenis uitdrukt (bijvoorbeeld ironische weergave van exorbitante woede). Misschien vergelijkbaar met een smiley, maar dat zou ik geloof ik ook wel een taalverschijnsel noemen.
Ah, juist. Nee, dan vervalt de grap helemaal, want als je moet gaan aannemen dat mensen in woede expres op de shift-toets (pardon: hoofdlettertoets) drukken, ben je wel snel uitgelachen natuurlijk.
zomg!
(http://www.urbandictionary.com/define.php?term=zomg)
Ik ken uit de mainstream krochten van de forumwereld (Fok!) ook wel mensen die het in real life uitspreken:
Hahah lollereinz! Ipv het al meer gangbare Haha lol!
Het woord 'mainstream-krochten' is wat mij betreft het woord van deze dag!
Ook uit de wereld van het goede oude IRC: !@#$ ter vervanging van een serie uitroeptekens.
'zo mainstream dat hij zelfs heren van middelbare leeftijd zoals mij bereikt'. Het is toch 'zoals ik'(ben)?
"Huub Bellemakers, de twitteraar die mijn ogen had geopend,…"
Is HuubB oogarts of opticien of zoiets?
Moet 't dan niet zijn: "die mij de ogen had geopend"?
PeterK
Nee hoor, 't hoeft niets anders te zijn dan wat het is.
zOMG
Persifleren we hiermee mensen die af en toe de shift-toets loslaten? Ik zou eerder denken dat we mensen persifleren die voor ieder uitroepteken opnieuw de shift-toets indrukken (omdat ze denken dat het zo moet), en dat in hun frustatie af en toe met verkeerde timing doen (eerste de 1, of shift te vroeg loslaten). Dat lijkt misschien een technisch detail, maar het verschil is dat de persiflage niet alleen over beheersingsproblemen gaat, maar ook over gebrekkige computervaardigheden.
Dit vind ik de reactie van de maand! Het bijbehorende vignet wordt binnenkort naar u toegestuurd!