Bij de Stichting Neerlandistiek VU te Amsterdam verscheen onlangs een studie van Simon Smith over De grieven van Galyas. Deze studie is gewijd aan een gerechtelijk duel in de 13e-eeuwse Vlaamse Arturroman Die Riddere metter Mouwen.
De juridische tweekamp was in de middeleeuwse realiteit een complex, want sociaal, geografisch en door de eeuwen heen gedifferentieerd verschijnsel. Op hoofdlijnen – voor zover dit valt na te gaan – in overeenstemming met historische praktijken, maar daarnaast ook beantwoordend aan eigen narratieve wetten, is het beeld van het gerechtelijk duel in de literatuur. Hier duikt het fenomeen op rond het jaar 1100, om in de navolgende eeuwen uit te groeien tot een ‘stock motif’ in met name ridderromans. Eén van deze romans is Die Riddere metter Mouwen, een 13e-eeuwse Vlaamse Arturroman waarvan een bewerking is overgeleverd in de beroemde, rond 1325 te dateren Brabantse Lancelotcompilatie.
De in menig opzicht enigmatische versie van het verhaal in de Lancelotcompilatie voert de titelheld op in een juridische tweekamp met Galyas, een neef van Keye, die hem onder meer voor de voeten werpt de hofmaarschalk onrechtmatig te hebben afgetuigd. Zowel de aanleiding tot en de uitkomst van het gevecht, als de opzet van de ‘Galyas-verhaaldraad’ in de roman, roept een aantal intrigerende vragen op. Hoe slaagt de protagonist er in om het gerechtelijk duel, juridisch middel om een niet anderszins te bewijzen waarheid aan het licht te brengen, te winnen terwijl hij toch werkelijk Keye mishandeld heeft, en dat op een verre van hoofse wijze? En hoe valt de wat betreft personagetekening en vertelwijze opvallende plaats van de betrokken passages in het verhaal te verklaren?
Analyse van de roman tegen de achtergrond van enerzijds de middeleeuwse rechtspraktijk en anderzijds de literaire context binnen de Lancelotcompilatie leidt tot antwoorden die licht werpen op de ontstaansgeschiedenis van het raadselachtige verhaal over Die Riddere metter Mouwen, alsook op de rol die de samensteller van het verzamelhandschrift hierin lijkt te hebben gespeeld.
De grieven van Galyas. Over een gerechtelijk duel in Die Riddere metter Mouwen telt 113 bladzijden en kost voor particulieren EUR 19,50 (excl. verzendkosten). Het boek is te bestellen bij de Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, NL B 1081 HV Amsterdam (ISBN 978-90-8880-016-0), of bij Nodus Publikationen, Postfach 5725, D-48031 Münster, BRD (ISBN 978-3-89323-764-7) (http://elverdissen.dyndns.org/~nodus/nodus.htm#USN).
Laat een reactie achter