• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

kapot / stuk

9 november 2016 door Redactie Neerlandistiek 5 Reacties

Verwarwoordenboek Vervolg (4)

Door Jan Renkema

kapot / stuk 

Er is geen of een te subtiel verschil in betekenis. Er is wel verschil in gebruik.

kapot beschadigd, defect, gebroken, afgepeigerd

Is uw autonavigatie kapot of stuk, dan bent u bij ons aan het juiste adres!

stuk beschadigd, defect, gebroken, afgepeigerd

Na zoveel maanden zie ik nu wel in dat ik mezelf langzaam van binnen stuk en kapot heb gemaakt.

De voorbeelden suggereren een subtiel verschil is. Bijvoorbeeld bij een kapotte navigatie een defect aan de oplader en bij stuk eerder een gebroken scherm. Ook lijkt kapot (niet te repareren?) soms iets sterker dan stuk (wel te repareren?). Maar u hebt echt geen taalachterstand als u deze subtiele onderscheidingen niet aanvoelt. In de voorbeelden hierboven kan een van de twee woorden zonder bezwaar weg.

Er zijn ook taalgebruikers die bij kapot eerder ook aan de figuurlijke betekenis van ‘afgepeigerd’ of ‘uitgeput’ denken zoals in Ik werk me kapot of Ik lach me kapot. Maar de uitdrukkingen met stuk zijn zeker niet ongebruikelijk. Andere taalgebruikers denken bij stuk eerder aan ‘gebroken’, zoals in Mijn schermpje is stuk. Maar een vaas kan evengoed kapot als stuk zijn.

Er is wel verschil in gebruik. Je kunt zeggen Mijn auto is kapot en de kapotte auto. Maar bij stuk ligt dat anders. Je kunt wel zeggen Mijn auto is stuk maar niet de stukke auto. Stuk kan niet vóór een zelfstandig naamwoord gebruikt worden. Wel in een andere betekenis natuurlijk: een stuk taart, een stuk ongeluk, maar dan is stuk zelf ook een zelfstandig naamwoord.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter van der Land zegt

    9 november 2016 om 14:19

    Ik heb het vermoeden dat ‘stukke computer’, ‘stukke printer’ etc.bijna geaccepteerd zijn. Je ziet het veel op internet en vaak bij een vraag hoe het stukke voorwerp gerepareerd kan worden. Misschien dat dit toch komt omdat ‘kapot’ als niet-repareerbaar gevoeld wordt.

    Beantwoorden
    • Marcel Plaatsman zegt

      9 november 2016 om 18:25

      Ik zou het toch vaak als ironie opvatten, als een bewuste verwijzing naar de kindertaal (’n beetje als “stoute meneer!” of “een koei”), terwijl ik het op zichzelf volkomen aanvaardbaar vind dat zo’n woord ook in deze context gebruikt kan worden, een logische ontwikkeling.

      Beantwoorden
      • Wouter van der Land zegt

        9 november 2016 om 23:28

        Ik denk dat je gelijk hebt. Het is een relativering om een bewering of vraag beleefder te maken. En door die ‘kindertaal’ ook een relativering van het stuk zijn, zoals ‘au’ minder pijnlijk is dan ‘pijn’.

        Maar zinnen als “Past precies, en dan hoef je bij een stukke V-snaar geen week te wachten op een bijna passend vervangexemplaar.” (FOK) en “Of het nu gaat om een vastgelopen computer, een stukke harde schijf, internet dat niet meer werkt,(…)” (megasnel.nl) wijzen er op dat het in elk geval op internet inmiddels standaardtaal aan het worden is en geen kindertaal meer is.

        “Stuk kan niet vóór een zelfstandig naamwoord gebruikt worden” verdient imho op zijn minst een terzijde in het Verwarwoordenboek.

        Beantwoorden
  2. Johan Schipper zegt

    10 november 2016 om 17:34

    Beetje terzijde, maar toch. Vandaag heb ik aan twee klassen 5VWO het volgende voorgelegd. Stel, je beheert een kantine met een koffieapparaat waar iedereen zijn eigen bakkie uit haalt. Het ding doet het even niet, en je wilt voorkomen dat men er gebruik van maakt voor het gerepareerd is. Dus plak je er een briefje op om geknoei te voorkomen. Wat zet je daarop?
    Antwoord in beide klassen: “Defect”.
    Tweede vraag: “Zeg je dat woord weleens?”
    Antwoord: “Nooit”
    Mooi voorbeeld van twee registers, nietwaar?

    Beantwoorden
  3. Jan Renkema zegt

    16 november 2016 om 20:48

    Dank voor de reacties! Heel nuttig. Ik ga ze proberen te verwerken in een definitievere versie. Dom dat ik ‘defect’ over het hoofd heb gezien. We leren het meeste van leerlingen.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Eugenio Montale • De citroenen

Hier zwijgt als bij toverslag
de strijd van de rusteloze driften, hier valt
ook ons armzaligen ons deel van de rijkdom toe
en het is de geur van de citroenen.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ZEEPOKKEN

Een zeepok wordt soms zes jaar oud
en gek van jaloezie op wat
een staart bezit, een golf die slaat.

Bron: Soma, januari-februari 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

24 september 2025: Johan de Witt Dag in Dordrecht

24 september 2025: Johan de Witt Dag in Dordrecht

28 juli 2025

➔ Lees meer
11 oktober 2025: Taalfeest in Utrecht

11 oktober 2025: Taalfeest in Utrecht

22 juli 2025

➔ Lees meer
7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1939 Frans Janssen
sterfdag
1948 Bernardus Molkenboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Taalwetenschapper Rosa Zaaijer

Taalwetenschapper Rosa Zaaijer

29 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Ritorno in Grecia

Ritorno in Grecia

27 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 30: Muziek voor tekst deel II

De Inktpodcast 30: Muziek voor tekst deel II

26 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d